Aan de koffie in Bonga, Ethiopië

12-06-2024

Wijbrand Fabius, nu Stakeholder Manager Duurzaamheid bij ABN AMRO, heeft een gedegen achtergrond in de financiering van de internationale grondstoffenhandel, met name in koffie en cacao. Wijbrand ging als Agripool-expert voor Agriterra naar Ethiopië om het businessplan en de financiering van de Kafa Forest Coffee Farmers’ Cooperative Union door te nemen en te beoordelen.

Samen met Dawit Setegn, de lokale Agriterra-adviseur, reisde hij naar Bonga, in het zuidwesten van Ethiopië. Daar spraken ze gedurende een week met verschillende mensen van de Unie, bezochten ze coöperaties en ontmoetten ze boeren in afgelegen gebieden. Het communiceren verliep soms moeizaam, omdat er verschillende talen werden gesproken. Desondanks werd er veel informatie verzameld over de relatie tussen de coöperaties en de Unie met als uiteindelijke doel om een samenwerking tussen de Unie en Agriterra mogelijk te maken.

Een bezoek aan de leden van coöperatie Tura

In Ethiopië spelen banken een cruciale rol in het systeem van voorfinanciering. “De Unie moet alles voorfinancieren aan de boeren die koffie leveren aan de coöperaties. Die financiering moet vooral vanuit de banken komen, maar helaas is de economische situatie in Ethiopië niet stabiel”, legt Wijbrand uit. Vandaar dat er ook een overleg was gepland met twee banken. 

 
Op bezoek bij de bank

Samenwerken

De avond voor hun vertrek deelden Wijbrand en Dawit hun bevindingen in een presentatie aan de Unie. “Wat hen kwetsbaar maakt is de afhankelijkheid van die lokale banken”, vertelt Wijbrand. “Een oplossing zou kunnen zijn om afnemers te vragen om de voorfinanciering voor hun rekening te nemen. Dat zijn grote internationale, kapitaalkrachtige partijen voor wie die bedragen niet zo significant zijn. Zij willen graag juist deze koffie uit Ethiopië hebben, dus dat is een win-win situatie. Tot nu toe heeft deze Unie heel weinig contact met hun afnemers, dus dat biedt kansen om die relaties te versterken.” 

Wijbrand denkt ook dat de Unie meer kan doen aan hun marketing. “Ze hebben een heel aansprekend verhaal te vertellen. Allereerst staat de - wereldwijde - wieg van de koffie in de Kaffa regio in Ethiopië, wat op zich al heel bijzonder is. Daarbij is het ‘Forest Coffee’, dat wil zeggen dat je bos nodig hebt om deze koffie te beschermen tegen zon en regen. Dus in plaats van ontbossing willen zij juist meer bomen planten. Consumenten zijn steeds meer geïnteresseerd in de verhalen achter een product. Met zo’n uniek verhaal is het advies om daar in hun branding beter gebruik van te maken. Dit kan onder andere door samen te werken met lokale universiteiten en werkstudenten marketing in te zetten.”

Samenwerking met diverse partijen zoals afnemers, universiteiten en de lokale overheid is dus erg belangrijk. Ook tussen verschillende koffie-unies kan meer uitwisseling plaatsvinden. “Natuurlijk ben je elkaars concurrent, maar op veel vlakken ben je ook elkaars partner, dus daar valt veel te winnen. Mogelijk kan Agriterra een rol spelen bij het uitwisselen van informatie tussen de unies.”

Een laatste bevinding was dat de Unie de financiële processen kan verbeteren door meer te digitaliseren. Wijbrand ondervond zelf wat moeilijkheden bij het begrijpen van financiële stukken vanwege het gebruik van de Juliaanse / Ethiopische kalender, een ander schrift en communicatieproblemen. Ondanks dat denkt hij zijn steentje te hebben bijgedragen. "Hoewel een lokale expert meer kennis heeft van de kalender en de taal, is mijn ervaring in internationale handel, opgedaan in diverse landen zoals Vietnam, Ghana, Nicaragua en Mexico, een meerwaarde. Ik begrijp de stromen van de mondiale koffiehandel en ken veel van de betrokken partijen. Dat voegt weer iets anders toe."

 
General Manager Abebe Megnecto en Wijbrand drinken koffie uit oorspronkelijke bamboe koffie kopjes

Volop potentie

Volgens Wijbrand kan de Unie aanzienlijk groeien en meer koffie exporteren dan ze nu doet. Vorig jaar werd slechts 40% van de oogst van aangesloten boeren aan de Unie geleverd vanwege ontoereikende voorfinanciering. "Met meer voorfinanciering, afkomstig van partijen die niet afhankelijk zijn van de economische situatie van Ethiopië, kan de koffieproductie aanzienlijk worden verhoogd. Bovendien kunnen ze hun bereik vergroten door meer coöperaties te betrekken." De groei van de Unie heeft een positieve impact op de gemeenschap. Voor individuele boeren betekent een betere toegang tot voorfinanciering een verbetering van hun levensonderhoud, waardoor ze bijvoorbeeld de schoolkosten voor hun kinderen makkelijker kunnen betalen. 

Voldoening

Wijbrand kijkt enthousiast terug op zijn reis. “Ik vond het een geweldige ervaring. We hebben hard gewerkt en ik hoop dat onze bevindingen de Unie kan helpen naar de toekomst toe en dat ze voor Agriterra kunnen dienen als leidraad voor een eventuele samenwerking.” 

Het verblijf in Ethiopië deed hem ook beseffen hoe goed wij het in Nederland over het algemeen hebben en dat dat niet mag wennen. “Het was een week echt ‘back to basic’, terug naar de natuur, waar warm water, elektriciteit en internet geen vanzelfsprekendheid zijn. Veel mensen daar kunnen nauwelijks lezen of schrijven. Het is een totaal andere wereld. Voor mij was het een enorm rijke ervaring! Mocht je de kans krijgen, dan zou ik je zeker aanraden om een keer als Agripooler een assessment te doen voor Agriterra. Realiseer je wel goed waaraan je begint, want het is geen plezierreisje. Maar voor mij is het een vorm van vrijheid en avontuur en het geeft mij heel veel voldoening dat je met het overdragen van expertise en ervaring echt waardevol kunt zijn. Je kunt een Unie verder helpen zonder meteen met een grote zak geld op de stoep te staan. En indirect helpt dit de individuele boeren om zich te ontwikkelen. Ik vind het heel mooi dat ABN Amro deze samenwerking met Agriterra heeft.”

Eindpresentatie aan bestuur en management van de Kafa Forest Coffee Farmers’ Cooperative Union