Blog Margreet Oostenbrink
Een betekenis van leiden is “ in een bepaalde richting gaan en brengen”. Het betekent ook zelf bewegen om de ander tegemoet te komen en richting te wijzen. Beweging creeren.
Je leert het meeste van je eigen ontdekkingen. Niet van dat wat de ander je oplegt.
Je leert juist van dat wat je ervaart. Open en nieuwsgierig als een kind. Onze kinderen zijn een prachtig voorbeeld. Natuurlijk horen ze wat je zegt en soms doen ze dat nog ook. Heel vaak ook niet, omdat iets hen aangeeft dat ze het zelf willen proberen en hun eigen weg willen vinden. Nog zo heerlijk puur en vrij. Dat is zo prachtig in de blik van het kind, de verwondering over wat je ontdekt. Een kind kijkt ook scherp naar wat we doen, of dat klopt met wat we zeggen. Bijna instinctief voelt het al heel jong of dit klopt. Het gedrag wat je voordoet wordt gezien en gevolgd en soms perfect gekopieerd.
Beelden houden stand en zo werkt het ook in organisaties. Praten over de noodzaak van discipline of de bekende afspraak is afspraak maar zelf consequent te laat komen geeft toch een andere lading. Voorbeelden werken, beelden werken. Kijk maar eens naar je medewerkers of je direct reports, soms hoor en zie je letterlijk terug wat je zelf hebt laten zien en je je misschien niet eens zo van bewust bent. Zo wordt je door het beeld van de ander gespiegeld. En dit onthoudt je beter dan wat ook.
Verleiden
Het gebruik van beelden gebeurd ook om te sturen naar wat we willen dat gezien wordt. Beelden en woorden die een bepaald effect oproepen die verleiden tot de gewenste actie. Denk aan de naast de weg geplaatste “blikvanger”. Uitdagend en speels lijkt ie naar je te roepen: Zeg kun je raak gooien vanuit je auto? Met een goed gekozen naam en hop veel van de blikjes gaan erin en blijft de omgeving schoner.
Het is een vorm van “nudging”. Verleiden van het “ onbewuste” tot gewenst gedrag. Kleine duwtjes in de rug. Soms wat nadrukkelijker, altijd bedoeld om ons bewust te maken en te verleiden tot een keuze.
Is dat slecht? Denk even aan de uitspraak hierboven? We worden op alle mogelijke manieren verleid om dingen te zien. Facebook en andere internetpagina’s plaatsen met gebruik van data advertenties die zomaar ineens op het juiste moment bij je lijken op te ploppen of facebookberichten die bij jou passen. Gebruik van big data en goede analyses zorgen ervoor dat we van alles voorgeschoteld krijgen waar we kennelijk naar op zoek zijn of waren. Persoonlijk kan ik erg genieten van de techniek en slimheid erachter.
Er zijn meer en meer bewijzen dat extrensieke prikkels een nuttige aanvulling kunnen zijn op intrinsieke motivatie in plaats van een gevaarlijk substituut
(Robert Dur, hoogleraar aan de universiteit van Rotterdam juli 2013)
(ver)leiden
Zo zie ik nudging, als intrigerende methode om ons onbewuste aan te spreken en ons bewust te maken. Behavourial economics of gedragseconomie, de emotiemarkt gestuurd door ons gedrag.
Ik zie ook kansen in het zo (ver)leiden van je mensen, mits je het doet met de juiste intentie. Als leidinggevende kun je nauwer aansluiten op de behoeften van je medewerker om zo effectiever te kunnen sturen. Met het ontwikkelen van bepaalde links en signalen stuur je naar gewenst gedrag.. Natuurlijk wil je gewenst gedrag creeren. Het gaat om de intentie. Als het bedoelt is om het voordeel voor de medewerker of de klant te laten zijn, en daarmee voor de organisatie is het inzetten van “ verleiden tot” een hele zinnige vorm van leiden.
Ik ben voor de “ blikvangers” of nudges in organisaties die ons uitnodigen om scherp te zijn en te verbeteren en het werk veraangenamen. Het daagt ook uit tot creativiteit en een nieuwe manier van laten zien waar het om gaat.
Een voorbeeld: het melkophaalpunt in Indonesie
Het sturen van gedrag helpt om mogelijkheden te vergroten. Een mooi voorbeeld vind ik dat van het nieuwe melkophaalpunt bij een van de consultancy-opdrachten die ik recent uitvoerde in Indonesie namens Agriterra. Door een van de grotere zuivelcooperaties is een nieuw melkophaalpunt in gebruik genomen. Ruim 200 boeren brengen daar tweemaal daags, vaak nog lopend met de melkbussen, hun melk. In eerste instantie denk je als je het ziet “is dit nu alles?” Maar als je even goed kijkt zie je, zelfs als je geen Bahasa Indonesia kunt lezen, een aantal slimmigheden die het gedrag van de boeren sturen en positief beinvloeden. Een grote poster ondersteunt door heldere beeldmerken ondersteunt de enkele hoofdstappen van het proces. De boer ziet in een oogopslag welke controles zijn melk ondergaat en herkent de stappen die hij zelf met zijn melk doormaakt in het gebouw. Ook de loop is op de processtappen gericht..
Opleiden
Wat ijzersterk is is dat het zo ook opleidt. In Indonesie zijn een aantal dingen nog niet vanzelfsprekend, hygiene en gezondheid van de dieren is nog een belangrijk ontwikkelpunt. Dit bepaalt de kwaliteit van de melk en daarmee de opbrengst voor de boer. Door de heldere weergave van het proces en de ervaringen die de boer opdoet bij dit ophaalpunt en de directe terugkoppeling die hij krijgt op zijn eigen melk leert hij hoe hij kan werken aan een hogere kwaliteit van zijn melk. Het wordt hem makkelijk gemaakt om zijn melkbussen goed te reinigen om zo de volgende hoeveelheid melk weer zuiver te kunnen vervoeren. Het mooie van dit voorbeeld in Indonesie is dat je ziet dat het om de basics gaat. Hier zijn we vaak geneigd er van alles om heen te verzinnen en dat versluiert eigenlijk alleen maar.
Kleine duwtjes in de rug geven met een sterke educatieve drive. En het werkt. Doordat hij zo zelf nadrukkelijk merkt wat het hem oplevert. Door de directe feedback en educatieve sturing wordt de boer gestimuleerd om aan de nieuwe werkwijze mee te werken. Hij kan zelf beter beinvloeden wat en hoe hij aanlevert. De motivatie gaat met sprongen omhoog en daarmee zijn opbrengst en die van de organisatie daarmee ook.
Een inspirerend voorbeeld ook voor organisaties in onze westerse wereld.
Houd het simpel, denk vanuit de klant, leg het proces duidelijk uit, gebruik beelden en verleid steeds tot de volgende stap. Geef directe feedback en zorg dat het verbeteren ook direct profijt heeft voor degene die er mee werkt.
Motivator tot kwaliteit
Nudging kun je positief gebruiken. Met als doel een win-win voor diegene die bijdraagt en ook voor de omgeving verbetering oplevert.
Denk eens aan die grote gele big M langs de weg. Gedraggestuurd werkt dat zie je. Ik wil die big M echter een andere lading geven. Nudgen voor het vergroten van kwaliteit en sturen van gedrag naar gezonde keuzes en voordeel voor de klant. In onze bedrijven beweging creeren op die manier getuigd van inzicht willen hebben in je klant, de behoeften leren kennen en gebruiken. En de leiding durven nemen op een inzichtgevende manier.
Zo kun je ook beweging bij je medewerkers laten ontstaan, vanuit oprechte interesse en in hun behoeften handelend . Gebruik beelden die stimuleren tot de juiste stappen, die het helder maken wat je kunt doen en je direct voordeel opleveren als je zo ook handelt. De bezwaren dat we daarmee juist slapjanussen zouden creeren onderschrijf ik niet. Het is op een andere manier het bewustzijn aanspreken. Een andere manier die ook veel beter aansluit bij de generaties Y en Z die er aan komen. Zij kunnen prima een weg vinden door al die op maat gemaakte verleidingen en beelden.
Het gaat om het vinden van de behoeften, de “ needs” van jouw medewerkers en jouw klanten. Dit gebruiken om hen te helpen het beter te kunnen doen. Laat de (voor)beelden aansluiten op die “ needs” om het ontwikkelproces te ondersteunen. Als in het voorbeeld van de melkcooperatie, ten faveure van de boer. Ik juich het toe als we zo onze verandertrajecten onderbouwen. Leiden, verleiden en opleiden ineen om zelf te laten ontdekken en ervaren. En dan met de big M van motivatie.
