Op de 3e en laatste dag van de ToT workshop record keeping werden de voorgestelde vernieuwde templates presenteerde Rabin Rai van CTCF. De deelnemers hadden nog een aantal opmerkingen en vragen en die werden snel verwerkt. Uitkomst twee mooie sets aan templates record keeping, niet alleen vastlegging maar ook resultaten berekening en analyse mogelijkheden. Eén minder uitgebreide set voor thee boeren die al records vastleggen en één uitgebreidere set voor de boeren die nog niet aan record keeping doen. Deze laatste is inclusief een soort journaal waar alle zaken day-by-day kunnen woorden vastgelegd. Ook is er een review commissie opgericht bestaande uit 3 boeren, 1 boardmember en 1 staff CTCF die regelmatig op basis van de ervaringen de templates en het gebruik evalueren op basis van input van farmers en eventueel aanpassen na verloop van tijd. Deze commissie heeft ook de verantwoordelijkheid op zich genomen de hulpmiddelen, workshops etc van de facilitators te evalueren. Veel eigen actie dus en mooie resultaten vinden we.
Afsluitend zijn de actieplannen gemaakt door en voor de uitrol van de workshops record keeping voor de tea farmers. Ons voorstel is overgenomen dat de nieuwe facilitators in tweetallen gaan werken om elkaar te helpen, te ondersteunen en te leren van elkaar. Voor dit jaar zijn er 31 workshops gepland met zo’n kleine 1000 deelnemers. Dat is erg ambitieus en de vraag realistisch? ligt nog even bij CTCF op tafel.
Uit de evaluatie blijkt dat de deelnemers het onderwerp en de toepassing ervan als goed tot zeer goed ervaren. Dat geldt ook voor de gehanteerde methode, manier waarop en de hulpmiddelen. Maar ook dat dit slechts het het begin is en nog veel aandacht vraagt.
Wij zijn blij met de resultaten en verwachten dan ook een mooi vervolg door CTCF en de facilitators zelf. Daarna de officiële afsluiting met veel toespraakjes, certificaten en een Nepali Topi voor ons. (zie foto)
De dag daarna op de terugreis naar Kathmandu hebben we nog twee tea processing factories kunnen bezoeken. Een gemiddeld grote met een jaar productie van 40.000 kg tea en een hele grote in het district Jhapa. Deze laatste is voor 50% gefinancierd met ledenkapitaal, de ruwbouw is nu klaar en wordt volgens planning volgend jaar in productie genomen. In plaats van orthodoxe thee wordt hier CTC (Crush, Tear, and Curl) tea geproduceerd.
Op de laatste dag van onze missie heeft Ron nog samen met Bertken de Leede een bezoek gebracht aan de nationale koepel van agrarische cooperaties (NACCL). NACCFL voert een pilot uit rondom het verzamelen van relevante data van haar lid coopertaies en heeft samen met een IOCT bedrijf een vooralsnog goed werkende database opgezet. Zo hebben ze straks op nationaal niveau toegang tot data van heel veel lid cooperaties. Een volgende stap zou eventueel zijn om op boerenniveau data te gaan verzamelen en aggregeren. Ron heeft zijn ervaringen rondom 'data verzamelen op boerenniveau en wat doe je daar dan mee' op nationaal niveau van 2 missies naar de Filipijnen gedeeld.
Er zijn duidelijke afspraken gemaakt over het vervolg van het M&E traject en we zien voorlopig even af van het agregeren van data van boeren op nationaal niveau. eerst maar eens zorgen dat de boeren zelf zo ver komen dat ze hun bedrijfsgegegevens bij houden en gebruiken voor een betere bedrijfsvoering!
In de middag een bezoek aan de oude binnenstad van Kathmandu waar het leven weer op orde lijkt te zijn gekomen en de briefing onder het genot van heerlijke koffie.
