De eerste vier dagen hebben we veel mensen gesproken en informatie verzameld. Uiteraard bij Mwea Rice Growers en verder zijn we bij verscheidene banken geweest, de NIB (National Irrigation Board), Capwell Industries, met 50% van de productie de grootste afnemer. Daarnaast hebben we gesproken met inkopers van de supermarkten Tuskys en Uchumi. En uiteraard hebben we de boeren bezocht. Een aantal, leden en niet-leden, hebben we op het land bezocht en twee andere boeren thuis. Bij een familie zijn we binnen geweest. Bijzonder om te zien hoe zij wonen. Met veel mensen in een kleine ruimte. Maar in Kenia zitten de mensen niet veel binnen en buiten is ruimte genoeg.
Goede vrijdag is een nationale feestdag in Kenia en iedereen heeft een vrije dag. Geen probleem. We hebben zo veel gehoord en gezien dat we wel een dag nodig hebben om alles goed op een rij te krijgen. Ook zijn er nog enkele rapporten die we in de loop van de week hebben verzameld. We zoeken een tafeltje naast het zwembad en beginnen met een pittige discussie over hoe we de eindpresentatie op zaterdag gaan aanpakken. Wat presenteer je wel en wat is minder belangrijk? Gebruiken we analysemodellen of is dat toch te abstract? We kiezen voor een aanpak om aan de hand van feiten onze bevindingen stevig neer te zetten en vervolgens aan het management en de bestuur te vragen wat zij vinden dat er moet gebeuren. Het wordt warmer en drukker en na de lunch werken we verder aan de presentatie in een lege ontbijtzaal.
Dik maakt de opzet van de presentatie en de tekst. Ik werk de verzamelde cijfers uit in overzichtelijke tabellen. Het is even een puzzel, maar het is erg interessant om te zien wat er van de ruwe rijst overblijft na ‘milling’. Als de ruwe rijst gedroogd is en van het kaf (husk) is ontdaan blijft er van een zak van 90 kg nog 65,7 kg over. Dit is de bruine rijst die in Nederland heel gewoon is, maar waar ze in Kenia nog niet aan gewend zijn. In het verdere proces wordt de bruine rijst van zijn ‘velletje’ (bran) ontdaan en blijft witte rijst over. De bran bevat veel nutriënten en wordt verkocht als veevoer. Daarna wordt de rijst ‘gezeefd’. Er blijven 3 fracties over. Naast de bekende witte rijstkorrel de gebroken korrels (broken rice) en het nog kleinere spul dat als kippenvoer in de markt wordt gezet. Uiteindelijk blijft er 48,6 kg witte rijst over van 90 kg ruwe rijst. Dit is interessant! Voor de productie van 1 kg bruine rijst is 1,37 kg ruwe rijst nodig. Voor witte rijst is dat 1,85 kg. En de verkoopprijs in de winkel is gelijk! Het lijkt ons een goed plan om de Keniaan aan de bruine rijst te krijgen want het aandeel van bruine rijst is slechts 10%.
Met wat rekenwerk bepalen we ook verschillende ‘marktaandelen’ van de coöperatie. Zo is het productieaandeel van Mwea Rice Growers in Kenia 2,32% en het marktaandeel 0,89%. Dat wordt veroorzaakt door een groot volume aan import, voornamelijk uit Pakistan en Thailand. Importrijst is goedkoper dan eigen productie.
Het productieaandeel van Mwea Rice Growers in de regio Mwea is slechts 7,06%, terwijl ze toch een molen met grote capaciteit hebben. Veel rijst wordt nog altijd kleinschalig verwerkt of opgekocht door handelaren, waaronder ook de grootste afnemer van de coöperatie, Capwell Industries.
Meer bijzonder is het dat slechts 20,8% van de productie van de leden bij de coöperatie wordt aangeleverd. Terwijl er volgens de statuten toch echt een leverplicht is. Ondanks de ‘vrije dag’ werken we toch weer tot ’s avonds laat aan de presentatie.
