Oeganda is in het midden van een zogenoemde agrarische transformatie. Om de groeiende bevolking en de veeleisender consument in de stad van voldoende hoogwaardig voedsel te voorzien, is meer nodig dan de zelfvoorzienende boeren die het land nu domineren. Er zijn echte ondernemers nodig.
Om die reden hebben de Nederlandse ambassade, samen met KLM, de DFCU Bank en de krant New Vision het initiatief genomen voor een beste boer-verkiezing.
Om bij de beste boeren te horen moet een agrarisch ondernemer een bijdrage leveren aan de agrarische transformatie, vertelt Josephat Byaruhanga van de Nederlandse ambassade, tevens één van de juryleden. ‘En er is passie nodig. Want een goede boer moet ook anderen aanmoedigen om landbouw te bedrijven.’
Agrarisch Ondernemer van het Jaar
De tien beste Oegandese boeren kregen de kans om naar Nederland te komen. En voor boeren uit een ontwikkelingsland is een bezoek aan Agriterra een logische stap. Cees van Rij, manager Agri-Advice, wilde hen maar al te graag ontmoeten, maar in plaats van hen te ontvangen op het kantoor in Arnhem koos hij voor een gezamenlijk bezoek aan de boerderij van Ronald Pelgrom, winnaar van de publieksprijs van de verkiezing voor Agrarisch Ondernemer van het Jaar.
Voordat Pelgrom de Oegandese delegatie een rondleiding gaf, vertelde Van Rij over de internationale agri-agency Agriterra en hoe deze werkt aan het bankabel maken van door boeren geleide organisaties zoals coöperaties. En over de coöperatieve achtergrond van de landbouw in Nederland. ‘Dat is wat ons land op het gebied van landbouw een voorsprong gaf.’
IJs
Met zijn passie wist hij ook zijn gasten te enthousiasmeren. Maar Ronald had dan ook een verhaal om enthousiast over te zijn. Zijn boerderij telt 70 koeien. Klein, voor Nederlandse begrippen. Om geld te verdienen met melkvee alleen, heeft een boer veel meer koeien nodig. Zeker nu het quotasysteem eindigt en boeren zo veel melk mogen produceren als ze kunnen. De verwachting is dat prijzen zullen dalen, zodat melkveehouders moeten groeien willen ze winst maken.
Dat is althans het algemene beeld. Maar dat is nog niet de visie van Pelgrom, vertelde hij zijn Ugandese collega's. Voor hem telt niet de omvang van het bedrijf, maar de marge. Daarom besloot hij om ijs te maken.
Hij begon met een lening voor een ijsmachine en een instructeur; nu is hij een van de beste ijsbereiders van het land. Chef-koks brengen hem verse ingrediënten met de vraag er ijs van te maken.
Impact
De boer kreeg een groot applaus van zijn collega's. En ook Josephat Byaruhanga is enthousiast over Pelgrom. Als zijn boerderij in Oeganda zou staan in plaats van in Nederland, dan zou hij zeker tot de beste boeren behoren, meent Byaruhanga.
Hij voldoet immers aan alle criteria die de jury heeft ingesteld. Zoals marge maken op het product. ‘De jury keek niet naar de grootte van de boerderij, maar naar de winst per hectare.’ Ook het bijhouden van een goede boekhouding werd in het beraad meegenomen, alsook de sociale impact op de gemeenschap; de boer moet bereid zijn om anderen het vak te leren.
Om beste boer in Oeganda te worden, moet een boer ook duurzaam tewerk gaan met zorg voor het milieu, de bodem en zich bewust zijn van de klimaatverandering. Ook hygiëne op de boerderij telt, evenals innovatie en creativiteit.
En bovenal moeten boeren gepassioneerd zijn over landbouw. Wat betekent dat ze ook op de boerderij dienen te werken. ‘Er zijn veel mensen die zichzelf boer noemen, maar in de stad wonen en de boerderij via de telefoon managen’, vertelt Byaruhanga. ‘Dat is geen passie.’
Zoon
Passie is wat Iga Patrick uitdraagt. Vraag je hem naar zijn boerderij, dan vertelt hij enthousiast over de 400 hectare fruit die hij gedeeltelijk exporteert naar het Verenigd Koninkrijk, naar Kenia en Dubai. ‘Ik verkoop zelfs cayennepeper aan Nederland.’ En hij vertelt over zijn workshops. Boeren uit heel Oeganda komen naar zijn boerderij om die workshops bij te wonen.
En hij vertelt over zijn zoon die slim is en de capaciteit heeft om ooit beste boer te worden. ‘Daarom moet hij Nederland ook eens bezoeken. Hij moet hier een paar maanden op een boerderij komen werken en leren hoe boeren hier werken en georganiseerd zijn.’
En die organisatie is ook waar Van Rij van Agriterra zijn slotwoord vol passie aan wijdt: ‘Organiseer je. Al ben je ondernemer, zelfs al ben je winnaar, het is niet genoeg. Als je niet georganiseerd bent, kom je nergens.’
Door Marc van der Sterren, Farming Africa
