Een coöperatie is een “vereniging met economische activiteiten”, maar de manier waarop je zo’n vereniging kan inrichten is heel divers en flexibel. Dat bleek wel uit de diversiteit van de deelnemers aan de cursus (van verzekeraars tot parkeercoöperaties). En dat is dus ook het mooie van deze bedrijfsvorm: je doet het voor en met je leden. Samen beslis je over de inrichting van je bestuur en toezicht, en de binding tussen lid en coöperatie.
Als adviseur van Agriterra merk je ook gelijk de grote verschillen tussen coöperaties in Nederland en de coöperaties waar je zelf mee werkt in het buitenland. Het idealistische en maatschappelijke aspect van coöperaties is bijvoorbeeld in Vietnam veel belangrijker dan in de gevestigde landbouwcoöperaties. Toch werd door NCR-directeur Arjen van Nuland duidelijk geschetst dat steeds meer nieuwe coöperaties meer vanuit een ideaal worden opgericht dan vanuit een bedreiging, of als oplossing voor een praktisch probleem. Ook komen coöperaties steeds meer voor in andere sectoren dan de land- en tuinbouw.
Tijdens mijn laatste adviesmissie voor Agriterra in Vietnam viel dat maatschappelijke doel mij op bij de coöperatie Dien Quang. Ik vroeg bijvoorbeeld waarom leveren jullie zoveel diensten (meer dan 15)? Waarom focus je je als coöperatie niet meer op de zaken waar je echt goed in bent of meerwaarde in hebt? Maar ook; waarom lever je vrijwel al je diensten ook voor niet-leden zonder een verschil in prijs? Het steevaste antwoord op al dit soort vragen was: “We doen dit niet alleen voor onze leden, maar ook voor de rest van onze gemeente.” Een voorbeeld hiervan is de koeienverzekering (bij overlijden) die de coöperatie aanbood. Een onlogische dienst vanwege het beperkte gebruik. Of dat de droogoven van de coöperatie voor chilipeper en rijst toegankelijk was voor leden en niet-leden voor dezelfde prijs. Het was voor de coöperatie geen optie om dit exclusief voor leden te houden want dit zou acuut kunnen leiden tot armoede voor gezinnen in de gemeente. Binnen Nederlandse landbouwcoöperaties zal niet zo snel zo worden geredeneerd. Daar kijkt men vooral naar economische principes.
Desalniettemin snapten ook deze Vietnamese coöperanten wel dat sommige zaken efficiënter en beter moeten. Je moet uiteindelijk ook voordeel opleveren voor de leden. Waarom zou je anders lid zijn of blijven? Je kan best uit een ideaal een coöperatiedienst aanbieden, helemaal als er geen andere aanbieder in je vakgebied of regio is. Maar dit betekent niet dat die dienst niet economisch zo efficiënt mogelijk moet worden uitgevoerd en/of dat je differentieert in prijs ten opzichte van leden en niet-leden. Anders kun je als coöperatie op een gegeven moment er zoveel geld aan verliezen dat je onderneming eronder zou kunnen leiden. Daarmee doe je je leden ook tekort. Een Coöperatie is en blijft uiteindelijk “een vereniging met economische activiteiten”.
Luc Groot
Foto: Coöperatie Dien Quang
