Tijdens de eerste kennismaking met de coöperatie op Java is er meteen goed nieuws: de schorsing van hun biologische certificaat is weer opgeheven. Eerder waren er pesticiden aangetroffen op de bomen en de nieuwe testresultaten maken het mogelijk om de export van biologische kokossuiker weer te starten. De bestuurders en medewerkers van de coöperatie hebben net een uitwisseling met een collega-coöperatie KPSBU Lembang, actief in de zuivel, achter de rug. Net als de koeien worden ook de palmbomen twee keer per dag gemolken. De bomen produceren normaal gesproken kokosnoten, maar als je vóór die tijd de bloem eruit snijdt, komt er sap vrij, wat opgevangen wordt in bamboe bekers die tweemaal per dag geleegd worden. Dit sap wordt gekookt en gedroogd en wordt dan als kristalsuiker verkocht. Die middag hebben we dat proces met eigen ogen mogen aanschouwen en zelfs mee mogen helpen. Het legen van de bekers lieten we echter graag over aan de oude Indonesische man die op z’n blote voeten op hoog tempo in een ruim 20 meter hoge palmboom klom, zonder enige vorm van zekering. Er werd ons verzekerd dat dat meestal goed gaat, al was er een paar maanden geleden nog iemand te pletter gevallen.
De bestuurders van Jatirogo hadden goed opgelet tijdens de uitwisseling met hun collega’s in de zuivel: de medewerkers hadden betere functieomschrijvingen en het management was beter. Daarnaast was opgevallen dat de melk centraal verwerkt wordt, bij de suiker is dat (nog) niet het geval. Het zou de kwaliteit ten goede komen, maar daar is wel apparatuur, geld en transport voor nodig.
Cor en ik zijn hier om het bestuur te trainen in wat hun taken en verantwoordelijkheden zijn en om duidelijke functieprofielen te schrijven voor de vijf medewerkers. Nu worden veel van de taken die eigenlijk bij de medewerkers horen, nog uitgevoerd door de bestuurders. Daar kwamen we tijdens de eerste trainingsdag al snel achter. De penningmeester beklaagde zich er bijvoorbeeld over dat de voorzitter alle betalingen aan de boeren goed moest keuren, maar dat hij dat soms vergat of er geen tijd voor had. Daarnaast was ze tegelijk als kassier in dienst van de coöperatie. Een onmogelijke dubbelfunctie, terwijl ze maar voor één taak betaald krijgt. Maar de voorzitter heeft een reden om de touwtjes stevig in handen te willen houden: zijn boerderij en land dient als onderpand voor een banklening die de coöperatie is aangegaan. Verder viel op dat geen van de bestuurders zelf ook kokossuiker produceert. De paar bestuurders die wel palmbomen hebben, oogsten daar kokosnoten van. De voorzitter heeft ook moeite om het bestuur gefocust te houden, dat bleek ook uit de deelname aan de training. Daar waren helaas niet alle bestuurders bij aanwezig, sommigen houden er ook nog een baan op na als dorpshoofd of ‘collector’, waardoor ze andere prioriteiten hadden.
Cor had individuele gesprekken ingepland met verschillende medewerkers om erachter te komen wat hun dagelijkse bezigheden zijn met het doel deze in duidelijke functieprofielen te formuleren. Hoewel het personeel zijn best doet, lijken ze niet opgewassen te zijn tegen de voorzitter. Ze hebben al twee maanden geen salaris meer ontvangen vanwege een te lage cashflow door tegenvallende verkopen vanwege de schorsing. Als er minder dan 50 ton verkocht wordt, wordt hun salaris gekort, maar als ze boven het doel uitkomen, is er geen ruimte om de bijbehorende bonus uit te betalen. De motivatie is ver te zoeken. Morgen de tweede dag van onze training en gesprekken, uitdagingen genoeg hier die vragen om gestructureerde oplossingen…
Richard van der Maden vanuit Indonesie. Zie ook @rvdmaden.
