In 2006 vatte FCMN het plan op zelf uienzaad te gaan produceren zodat haar leden minder afhankelijk zouden worden van handelaars. Zij hebben de touwtjes stevig in handen op de lokale markt. Als een Nigerese uienteler zaaigoed koopt van een handelaar verplicht dit hem de oogst te verkopen aan dezelfde handelaar. Op de prijs heeft de teler geen enkele invloed meer. Bovendien is de kwaliteit van het zaaigoed oncontroleerbaar en voor Nederlandse begrippen meestal ronduit slecht. Vijftig, tot wel negentig procent van de uienplanten schiet door, waardoor ze niet veel meer opleveren.
Het verminderen van de kans op doorschieten was een belangrijk speerpunt voor het zaadvermeerderingsproject: het zaad dat nu onder de leden van FCMN verhandeld wordt heeft slechts maximaal tien procent kans op doorschieten! De kiemkracht van het zaad is ook uitstekend: de leden krijgen uienzaad met 80 tot 90% kiemkracht.
Een hele prestatie, vooral omdat de zaadproductie decentraal door een aantal coöperaties wordt gedaan. Ze zijn gevestigd in een gebied ongeveer zo groot als Nederland, België, Frankrijk én Engeland tezamen. Hans van Leeuwen, een uienteelt expert die namens De Groot en Slot al sinds 2006 adviseert, denkt dat het geheim vooral ligt in de betrokkenheid van de leden: “Mensen moeten een voorstelling krijgen van het eindresultaat. Ze hebben in eerste instantie geen beeld wat het effect zal zijn van hun inspanningen. Maar na elke stap in het teeltproces komt het einddoel dichterbij: van een hogere zaadopbrengst, naar een betere kiemkracht, meer rendement op je productie en uiteindelijk: een ui van de beste kwaliteit die op de markt als eerste wordt verkocht, tegen de hoogste prijs. Dan pas wordt tastbaar voor de leden waarvoor ze al die moeite doen en krijg je vanzelf toenemende motivatie en ambitie.”
Een andere sleutel voor het groeiende succes van de gezamenlijke inspanningen in Niger, is volgens Van Leeuwen het feit dat al het initiatief bij FCMN ligt. Zij waren het die indertijd Agriterra benaderden met een verzoek voor technische ondersteuning. Ook nadat De Groot & Slot bereid gevonden was zich voor tien jaar te committeren aan dit project, bleef het initiatief bij FCMN liggen. Van Leeuwen: “Na het eerste, oriënterende bezoek bleef het een tijdlang stil vanuit Niger. Hier waren we de dagen aan het aftellen en wisten we dat het hoog tijd begon te worden het vervolgbezoek te gaan plannen. Toch hebben we net zo lang gewacht tot men vanuit Niger contact zocht om ons in te schakelen. Zo was gelijk duidelijk dat zij de projecteigenaars zijn en het voortouw moeten blijven nemen.”
De laatste stap in de professionalisering van de uienteelt door de FCMN leden is het opzetten van een bedrijf dat het uienzaad produceert, schoont, opslaat, verpakt en vermarkt. Hiervoor zoekt zowel FCMN als Agriterra momenteel naar een investeerder. Een echte, die een lange adem heeft. Hans van Leeuwen blijft de toekomst van het uienzaadbedrijf in Niger zonnig inzien: “Ze hebben een degelijk businessplan en een grote dosis inzet. De markt is enorm groot. Natuurlijk zouden ook andere partijen deze kansen in West-Afrika kunnen pakken. Dat is helemaal niet erg; competitie daagt je uit om nog beter te worden. Laat de concurrentie dus maar komen!”
Gea Helms
Agriterra nieuwsredactie
