Fairtrade koffie
Permata Gayo levert sinds vijf jaar koffiebonen onder het Fairtrade keurmerk. Dit betekent voor de coöperatie van koffieboeren dat zij een premie ontvangt voor haar bonen. Deze premiegelden worden besteed aan projecten die leiden tot een betere teelt en een hoger inkomen voor deze boeren. Voorbeelden van projecten zijn: bemesting van de plantages, goed onderhoud van de koffieplanten, investeren in een ‘canopy’ (droogtunnel) en verbeteren van de traceerbaarheid en administratie.
Indonesië is na Brazilië en Vietnam het derde land in grootte van koffieproductie en -export over de wereld. Het eiland Sumatra, en dan met name het Gayo gebied, is binnen Indonesië een belangrijk teeltgebied met vele koffieplantages. Deze plantages zijn allemaal kleinschalig, 1 tot 3 hectare per boer, en alles wordt middels handwerk uitgevoerd. Onderdeel van het proces ‘van koffiebessen tot groene koffiebonen’ is de koffiebes ontdoen van het vruchtvlees (pulpen) en het vliesje van de koffiebonen verwijderen (hullen). Dit zijn, naast het enkele dagen te drogen leggen van de (tussen)producten, enkele belangrijke stappen in het proces. De eindstap is het handmatig reinigen van de partijen groene bonen. Met deze stap worden de slechte bonen eruit gehaald. Ook het blenden van de koffiebonen gebeurt handmatig. “Koffie is onderdeel van ons leven, en daar hoort smaak en geur ook bij. En dat blijft mensenwerk”; aldus medewerkers van de coöperatie.
Traceerbaarheid
Voor de coöperatie en voor haar certificeringen (o.a. Fairtrade) is het belangrijk om te weten welke koffiebessen (cherries) tot een exportpartij van groene koffiebonen worden gemaakt. Hiervoor is het bestaande administratieve proces met formulieren, dat al was opgezet, verder verfijnd. Samen met de betrokken medewerkers is hier op een praktische wijze aan gewerkt. Deze medewerkers komen vanuit hun cultuur en gemis aan zelfkritiek helaas niet tot verbeteringen. Maar als ze zien wat een verandering teweeg brengt, dan worden ze enthousiast en gaan ze ermee aan de slag.
Het vele handwerk waarmee van de koffiebessen groene bonen worden gemaakt, maakt het traceren enerzijds gemakkelijk ‘je ziet wat er gebeurt en je kunt daardoor alles makkelijk volgen’, maar anderzijds moeilijker want iedereen moet consequent het formulier gebruiken, wat veel werk vraagt en wel eens vergeten wordt door de drukte’. Het is een mooie uitdaging om daar met de Nederlandse kennis en ervaring een bijdrage aan te kunnen leveren.
Gek genoeg, zijn er toch ook veel overeenkomsten met de werkprocesstappen, zoals deze bij bijvoorbeeld de Nederlandse suikerbietenoogst en verwerking worden gebruikt. Neem bijvoorbeeld het aantal vrachten suikerbieten die we als CSV COVAS gemiddeld per jaar leveren:, 25.000 van 35 ton (875.000 ton). Deze partijen leveren deze koffieboeren ook jaarlijks, maar dan zijn het zakken met gemiddeld 100 kg. Dus 25.000 * 100 = 2.500.000 kg (2.500 ton). En bedenk daar dan bij dat deze allemaal in een handmatige administratie moeten worden verwerkt, dat is in Nederland nauwelijks meer voor te stellen. Permata Gayo zou dit graag in een softwarepakket vast willen leggen. Een keuze die binnenkort in Permata Gayo gemaakt gaat worden, en daarmee zal de beheersbaarheid van hun gegevens sterk verbeteren.
Voor Nederlandse begrippen denk en dacht ik vaak: “Hoe simpel kan een oplossing zijn, dat ze daar zelf niet op komen!” Maar dat is precies de waarde die wij, namens Agriterra, hebben kunnen leveren. En dan is het geweldig dat CSV COVAS en ikzelf daaraan een bijdrage mogen leveren. Dat heet ontwikkelingssamenwerking van coöperatie tot coöperatie!
Gerard Gosselink & Herman Rutten
